Research Information System
Turkiye Klinikleri J Med Sci., vol.42, no.4, pp.323-334, 2022 (Peer-Reviewed Journal)
ÖZET Alzheimer hastalığı (AH); karakteristik klinik ve patolojik özelliklere
sahip, yaşla ilişkili, nörodejeneratif bir hastalıktır. AH’den kaynaklanan ölüm
oranı, 2020 yılında koronavirüs hastalığı 2019 pandemisi ile daha da şiddetlenmiştir. En çok bilinen nöropatolojik bulgular; ekstranöronal senil plaklar ve intranöronal nörofibriler yumaklardır. AH, monoaminerjik sistemleri de içeren
birçok nöronal yapıyı etkileyen multisistemik bir hastalıktır. AH fizyopatolojisi
ile nörotransmitterlerde meydana gelen fonksiyonel değişiklikler yakından ilişkilidir. Nöronal sinapsların kaybı ve nöron ölümü sonucunda asetilkolin gibi birçok nörotransmitterin azaldığı bilinmektedir. AH’de monoaminerjik sistemde
temel olarak, dopaminerjik innervasyonu sağlayan substansia nigra çekirdeği, serotonerjik innervasyonu sağlayan dorsal rafe çekirdeği ve noradrenerjik innervasyonu sağlayan lokus seruleus çekirdeği, histaminerjik innervasyonu sağlayan
tüberomamiller çekirdek önemli dejenerasyona maruz kalmaktadır. Bu çekirdeklerden projeksiyon alan bölgelerde ilgili nörotransmitterlerin düzeylerinde değişiklikler olmaktadır. Kombine tedavi (bilişsel geliştirici tedaviler, nöropsikiyatrik
semptomları tedavi eden ilaçlar, hastalığı modifiye edici tedaviler) Alzheimer
hastalarında davranışsal anormallikleri azaltmak ve kognitif fonksiyonları etkili
şekilde restore etmek için önemlidir. AH için oluşturulacak tedavi stratejileri, monoaminerjik sistemin arkasındaki moleküler mekanizmayı anlamayı gerektirmektedir. Bu geleneksel derleme ile AH’de monoaminerjik sistemde özellikle
dopamin, noradrenalin, serotonin ve histamin mekanizmalarında meydana gelen
değişiklikleri ayrıntılı bir şekilde tartışıp, bu konuda bir bakış açısı sunmayı hedefliyoruz. Sonuç olarak monoaminerjik sistemin sinyalizasyon mekanizmasının
ve monoaminerjik reseptörlerin etkilerinin daha iyi anlaşılması için insanlarda ve
hayvan modellerinde daha çok çalışma yapılması gerekmektedir. Böylece, AH
için yeni tedavi stratejilerinin gelişimi hızlanacaktır.