Research Information System
3. Uluslararası 21. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, Antalya, Turkey, 26 - 30 November 2019, pp.848-849, (Summary Text)
Giriş ve Amaç: Dünya’da 2016 yılında meydana gelen
56 milyon ölümün 18 milyonu (%31) kardiyovasküler hastalıklar (KVH)
nedeniyledir. Sağlık Bakanlığı verilerinde; tütün kullanımı, yüksek sistolik
kan basıncı (SKB) gibi risk göstergeleri ile bulaşıcı olmayan hastalıklara
yönelik atfedilen hastalık yükü (Disability Adjusted Life Years-DALY) kadınlara
(%18) oranla erkeklerde daha yüksek (%19)’tir. Buna karşın, Türkiye Sağlık
Araştırması (2016) verilerine göre erkekler koruyucu sağlık hizmetlerinden
(kolesterol ölçümü vb.) daha düşük oranda yararlanmaktadır. Buradan hareketle
bu çalışmada; erkeklerin gerçek KVH risklerini belirlemek ve algıladıkları KVH
riskleri ile karşılaştırmak amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntem: Kesitsel türdeki çalışmanın evreni
2018 yılında Amasya İl Merkez’inde yaşayan 40-65 yaş arası 52.286 erkektir. Evrenin
bilindiği durumlarda örneklem büyüklüğünün belirlenmesinde Akgöz (2017)’ün
Antalya Akdeniz Aile Sağlığı Merkezine gelen bireylerde belirlediği KVH orta
risk %22 (n=72) ve yüksek risk düzeyinin %11.7 (n=37) toplamı %33.7 değeri
alınarak yapılan hesaplamada minimum n=338
olarak hesaplanmıştır. Bu hesaplama 65 yaş nüfusu kapsamadığı için 400
kişiye ulaşılması hedeflenmiştir. Çalışmanın yürütülebilmesi için Akdeniz
Üniversitesi Klinik Araştırmalar Etik Kurulundan etik onay ve Amasya İl
Valiliği’nden kurum izni alınmıştır. Erkeklerin gerçek KVH riskleri HeartScore
sistemiyle hesaplanmıştır. KVH riskinin hesaplanabilmesi için yaş, SKB,
kapillerden alınan kan ile ölçülen total kolesterol ve sigara kullanım durumu
parametreleri kullanılmıştır. HeartScore’a girilen bu değerlerle bireylerin
gelecek on yılda olası KVH riskleri ve KVH’lara sahip olmaya ilişkin
algıladıkları risk düzeyi düşük, orta, yüksek ve çok yüksek şeklindeki
yanıtlarıyla belirlenmiştir. Ayrıca algılanan risk nedeni de sorgulanmıştır. Değişkenlerin
normal dağılıma uygunluğu Shapiro Wilks, ikiden fazla niceliksel verinin
analizinde Kruskal Wallis ve niteliksel verilerde Ki-Kare, Continuity Yates ile
McNemar Bowker testinden yararlanılmıştır.
Bulgular: Erkeklerin gerçek KVH riskleri %8.3’ünde
yüksek ve %52.5’inde de çok yüksektir. Gerçek KVH riskini etkileyen değişkenler;
diyastolik kan basıncı, beden kitle indeksi ve fiziksel aktivitedir. Erkeklerin
%13.3’ü KVH risklerini yüksek ve %8’i de çok yüksek düzeyde algılamıştır.
Algılanan KVH riskini etkileyen değişkenler; yaş ve diyabet varlığıdır.
Erkeklerin %48’i KVH risklerini gerçek KVH risk düzeyinden daha düşük, %28.2’si
risk düzeyi ile aynı ve %23.8’i de gerçekte olduğundan daha yüksek
algılamıştır. KVH riskini orta, yüksek ve çok yüksek düzeyde algılayanlar bunun
nedeninin KVH riskini artıran hastalıklarla sigara olduğunu düşünmektedir.
Sonuç ve Öneriler: Her iki erkekten birinin KVH riski
çok yüksektir. Yine her iki erkekten biri yanlış iyimserlikle risklerini
olduğundan düşük algılıyorken, ileri yaş ve diyabetliler risklerini doğru
tanımlayamamaktadır. Yüksek riskli bireylerin farkındalıkları artırılarak risk
azaltıcı davranışlar geliştirmeleri sağlanabilir.
Anahtar Kelimeler: Algılanan risk, erkekler, KVH riski,
orta yaş